گشت ارشاد کاری فراتر از قانون انجام نمی‌دهد/ در حال رایزنی برای برگرداندن ۳ سارق بانک ملی هستیم
تاریخ انتشار: ۱۲ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۳۹۲۴۳۱
سخنگوی فرماندهی کل انتظامی گفت: مردم بارها به پلیس معترض بودند که چرا با افرادی که در حوزه حجاب ناهنجاری در جامعه به وجود آورده‌اند برخورد نمی‌کنید چراکه مردم معتقد هستند حرمت زن اسلامی شکسته می‌شود.
به گزارش جنوب نیوز، از هسته اولیه پلیس در ایران که در دوره ناصرالدین شاه تا این روزها که تغییراتی در ساختار آن به وجود آمد و از نیروی انتظامی به فرماندهی انتظامی تغییر یافت، پلیس دوران گوناگونی را تجربه کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مجموعه‌ای که با هدف امنیت داخلی شکل گرفت و باعث شد شب‌ها و روزها که ما خوابیم یا مشغول زندگی روزمره، آنها بیدار باشند و تلاش کنند تا امنیت را در جامعه تأمین کنند و به شکار جرم و جنایت بروند. به تازگی تغییراتی در ساختار پلیس به وجود آمد و طرح جامعه ساختار فرماندهی کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران به تأیید فرماندهی کل قوا رسید. این طرح با اقدامات و پژوهش‌های ستاد کل نیروهای مسلح و ستاد انتظامی بعد از ارزیابی‌های گوناگون آماده شد و به تأیید رهبری نیز رسید.
در ساختار جدید و بر اساس این طرح، پلیس اطلاعات و امنیت عمومی ناجا به دو مجموعه سازمان اطلاعات و پلیس امنیت عمومی تبدیل می‌شود. همچنین در این طرح تبدیل معاونت اجتماعی ناجا به معاونت فرهنگی و اجتماعی، دانشگاه علوم انتظامی امین به دو دانشگاه جامع تحصیلات تکمیلی و دانشگاه تربیت افسری و تربیت پلیس دیده شده است. بعلاوه اینکه معاونت علوم، تحقیقات و فناوری و دفتر همکاری‌های مردمی و پلیس افتخاری نیز ایجاد می‌شود.
هر ساله همزمان با شعار سال پلیس کار گروه‌هایی را برای احقاق این شعار راه اندازی می‌کند، امسال هم پلیس در زمینه مقابله با احتکار و قاچاق کالا اقدامات قابل ملاحظه‌ای داشته است؛ به منظور مطلع شدن از تغییرات پلیس و اقدامات این فرماندهی در سال جاری از سردار مهدی حاجیان سخنگوی فرماندهی کل انتظامی دعوت کردیم تا به سوالات پاسخ دهد.
وی با اشاره به اینکه هرگونه روشنگری که باعث ایجاد امید باشد به مثابه جهاد تبیین است، گفت: در جنگ نرم نقش اصلی را اصحاب رسانه ایفا می‌کنند و هرچه شما فنی‌تر و حرفه‌ای تر و قوی‌تر باشید و در رصد و پایش هایی که انجام می‌دهد اهداف دشمن را برای مردم مشخص کنید سبب می‌شوید تا مردم با هدف‌های شوم خیانتکارانه دشمن آشنا شوند.
در ادامه می‌توانید مشروح گفت و گوی معاون فرهنگی-اجتماعی فرماندهی کل انتظامی را بخوانید:
ایجاد نظم و امنیت در داخل کشور با انتظامی کل کشور، بفرمائید در راستای شعار سال پلیس چه اقداماتی در کاهش قاچاق و احتکار کالا انجام داده است؟
نظم و امنیت ملی نیازمند همراهی و همدلی همه سازمان‌ها با نهادها با پلیس است، همان طور که قانون گذار وظیفه استقرار نظم و امنیت را بر عهده پلیس گذاشته است، انتظامی کل کشور خود را موظف می‌داند تا انضباط را در کشور استقرار کند. استقرار با ایجاد متفاوت است و چندین گام فراتر از ایجاد است، استقرار یعنی نهادینه کردن و ریشه دار کردن نظم و امنیت که برگرفته از قانون مدنی جامعه و همراهی مردم برای ایجاد امنیت پایدار است.
مؤلفه‌های متفاوتی در نظم ملی نقش دارد، یکی از این مؤلفه‌ها، مؤلفه اقتصاد است، پلیس در این حوزه باید حافظ مال و سرمایه‌های اقتصادی مردم و بیت‌المال باشد و از سرمایه فردی یا دولتی صیانت کند. به همین دلیل پلیسی تشکیل شد که وظیفه این پلیس جلوگیری از اقدامات اخلال در بازار، اخلال در نظم اقتصادی و مبارزه با فساد است.البته یکی از مهمترین وظایف این پلیس در حوزه تشخیص است تا پایه‌های فساد را بخشکاند. همچنین مبارزه با مفسدین اقتصادی و اخلال گران در نظام اقتصادی هم بر عهده پلیس امنیت اقتصادی است. پلیس امنیت اقتصادی سودجویانی که به دنبال منافع شخصی خودشان هستند را شناسایی و دستگیر می‌کند تا چرخ اقتصادی کشور به خوبی بچرخد و در نظام اقتصادی خللی وارد نشود.
آیا خلاء و یا ضعفی در دسترسی‌های قانونی برای پلیس امنیت اقتصادی وجود دارد؟
پلیس امنیت اقتصادی نیاز به هوشمندی و ساز و کار خاص دارد تا بتواند به درستی وظایف خود را اجرا کند؛ به عنوان مثال در اختیارات قانونی برخی مشکلات وجود دارد و ضعف‌هایی است که امیدواریم قانون گذار ورود کند.
به ویژه در پلیس گمرک که مبدا ورود هرگونه کالایی به کشور است، پلیس در اینجا باید نقش نظارتی خودش را داشته باشد که در برخی از مکان‌ها هنوز پلیس استقرار ندارد. البته در اینجا وزارت اقتصاد و ستاد مبارزه با قاچاق کالا باید این کمک را داشته باشد تا پلیس به طور واقعی در گمرکات حضور داشته باشد.
گوشه‌ای از اقدامات پلیس امنیت اقتصادی را از ابتدای سال تا کنون بیان کنید
از تاریخ ۱۸ اردیبهشت تا هفتم تیرماه بیش از ۶۸۰۰ تن برنج، بیش از ۱۱۷۰۰ تن گندم و آرد، بیش از ۶۸۰۰ تن روغن، حدود ۶۰۰۰ تن نهاده‌های دامی و مقادیر زیادی کالاهای دیگر، به ارزش بیش از ۲۸ هزار میلیارد ریال کشف شده است.
در مصاحبه‌های قبلی اعلام کردید که پلیس به سامانه جامع تجارت دسترسی کامل ندارد، آیا این دسترسی ایجاد شد؟
خیر؛ پلیس باید به بانک‌های اطلاعاتی دسترسی داشته باشد، اگر بخواهیم یک مبارزه هدفمند و هوشمند داشته باشیم باید دسترسی کامل به سامانه جامع تجارت وجود داشته باشد نه فقط دسترسی در حد یک استعلام باشد.
در واقع پلیس اکنون به عنوان یک ادمین به این سامانه دسترسی دارد در صورتی که باید پلیس دسترسی کامل داشته باشد تا بتواند تک به تک موجودی انبارها را رصد کند تا در مواقع نیاز اعلام کند کدام انبار اقدام به احتکار کرده و یا بار قاچاق دارد.
ساز و کار اینترپل به چه صورت است؟
سازمانی به نام سازمان پلیس جنایی بین‌المللی به نام اینترپل وجود دارد که نقش هماهنگ کننده بین پلیس‌های کشورها را بر عهده دارد؛ ۱۹۳ کشور در این سازمان عضو هستند که بعد از سازمان ملل از نظر تعداد اعضا بزرگترین سازمان بین‌المللی است.
وظیفه این سازمان همکاری و هماهنگی برای ردیابی، شناسایی و دستگیری مجرمین و یا متهمین متواری از خاک کشورشان است. اینترپل بر اساس ماده ۳ قانون اساس نامه‌اش اجازه ورود به مسائلی که شائبه مسائل ملی، قومی، سیاسی و … داشته باشد را ندارد.
در این سازمان ابزارهایی برای همکاری و هماهنگی بین کشورها وجود دارد اما این نکته را باید بدانید که اینترپل خودش یک سازمان تصمیم گیرنده نیست، یعنی اینترپل اختیارات و یا صلاحیت در خصوص استرداد یا عدم استرداد متهم را ندارد.
اعلان قرمز اینترپل به چه معنا است؟
اینترپل برای اینکه بتواند متهمان فراری را مورد پیگیری قرار دهد ابزارهایی دارد، که از این ابزارها می‌توان به اعلام قرمز اشاره کرد. اعلان قرمز برای افراد یا متمان تحت تعقیب است که به درخواست کشور محل وقوع جرم پس از دریافت حکم مقام قضائی از سوی اینترپل صادر می‌شود.
استرداد یک تصمیم سیاسی-قضایی است و پلیس برای استرداد مقام تصمیم گیرنده نیست. فرایند استرداد یک تصمیم قضایی-پلیسی-سیاسی است
زمانی که اعلان قرمز صادر شد کشورها شروع می‌کنند به ردیابی و شناسایی و جست و جو در بانک‌های اطلاعاتی و بررسی مبادی ورودی و خروجیشان. وظیفه ردیابی و شناسایی و دستگیری تا این حوزه بر عهده پلیس است یعنی پلیس کشورهای وظیفه دارند افرادی را ردیابی کنند و دستگیر کنند.
پس استرداد بر عهده چه نهادی است؟
استرداد یک تصمیم سیاسی-قضایی است. پلیس برای استرداد مقام تصمیم گیرنده نیست. فرایند استرداد یک تصمیم قضایی-پلیسی-سیاسی است که پلیس یک بازوی اجرایی است و نقش تصمیم ندارد.
استرداد متهم بین دو کشور بر چه اساسی است؟
تصمیم بر اساس قراردادهای استرداد مجرمین بین دو کشور است، یا بر اساس قراردادهای چند جانبه یعنی کنوانسیون‌های بین‌المللی است.
یا بر اساس عمل متقابل است به عنوان مثال در ایران ماده یک قانون استرداد می‌گوید هرگاه متهمی از کشور به ایران متواری شد ایران تعهد می‌دهد به شرط عمل متقابل متهم را به ان کشور مسترد کند.
سه سارق فراری صندوق امانات بانک ملی چه زمانی به کشور بازگردانده می‌شوند؟
در ابتدا بگویم که کشف سرقت بانک ملی افتخاری است برای امنیت جمهوری اسلامی چراکه کمتر از ۴۸ ساعت متهمان این پرونده شناسایی و دستگیر شد و در مقایسه با سرقت‌های مشابه در سایر کشورها و دستگیری متهمان این پرونده کم نظیر بود.
قانون گذار باید بر روی این مسائل کار کند که افشای اطلاعات دوربین‌های مدار بسته جرم است مگر اینکه تحویل مراجع پلیسی و قضائی داده شود
در ارتباط با متهمان فراری هم بر اساس اعلان قرمز صادره توسط پلیس جمهوری اسلامی ایران این افراد در یکی از کشورهای همسایه شناسایی و دستگیر شده‌اند و در حال رایزنی برای برگرداندن آنها به کشور هستیم.
به نظر شما آیا احساس امنیت در جامعه با امنیت فعلی حاکم برابر است؟
یکی از دلایلی که باعث می‌شود احساس امنیت در کشور کم شود انتشار فیلم‌های سرقت و یا درگیری در فضای مجازی است، چراکه آن جرم در یک نقطه اتفاق افتاده است اما انتشارش سبب می‌شود افراد فکر کنند این جرم در هر زمان و هر لحظه‌ای در کشور رخ می‌دهد و احساس امنیت لکه دار شود.
قانون جرایم رایانه‌ای کشورها به دلیل حفظ حریم خصوصی افراد، محرمانه بودن عملیات پلیسی و در واقع محرمانه بودن داده‌ها و جلوگیری از افشای اطلاعات شخصی و دولتی هرگونه انتشار تصاویر مرتبط با سارق یا فرد خسارت دیده در فضای مجازی را ممنوع می‌داند.
در کشور ما برای این کار جرم انگاری نشده است و مشاهده می‌شود تصاویر دوربین مدار بسته‌ای که در آن یک خانم مورد سرقت واقع شده است بدون اجازه صاحب تصویر منتشر می‌شود! قانون گذار باید بر روی این مسائل کار کند که افشای اطلاعات دوربین‌های مدار بسته جرم است مگر اینکه تحویل مراجع پلیسی و قضائی داده شود.
نکته مهم دیگر درباره انتشار فیلم‌های سرقت و درگیری در فضای مجازی این است که لحظه وقوع جرم و خشونت ناشی از آن منتشر و توسط افراد زیادی دیده می‌شود اما تصاویر مربوط به برخورد و دستگیری مجرمان منتشر نمی‌شود و افراد فکر می‌کنند این متهمان آزادانه در کشور هستند و کسی به کار آنها کاری ندارد.
در نهایت باید بگویم که هرگونه انتشار تصاویری که موجب تشویش اذهان عمومی شود و یا حریم خصوصی افراد را خدشه دار کند جرم است و پلیس نسبت به شناسایی منتشرکننده این فیلم‌ها اقدام می‌کند و مناسب با قانون با او برخورد می‌کند.
پلیس برای ترویج حجاب و عفاف در جامعه برنامه‌ای دارد؟
ما اعتقاد داریم بحث حجاب و عفاف یک کار فرهنگی بر مبنای اعتقادات اسلامی است، مردم ایران هم به حجاب مقید هستند اما گروهی در کشور هنجارشکن هستند که یا به صورت عمدی و یا غیرعمدی اقداماتی انجام می‌دهند که در شرع و دین به عنوان ناهنجاری شناخته می‌شود و در شأن مردم انقلاب اسلامی به ویژه زنان با کرامت نیست.
ما اعتقاد داریم موضوع حجاب باید از طریق کار فرهنگ‌سازی و ایجابی نهادینه شود، به همین دلیل از مردم می‌خواهیم در جامعه حجاب اسلامی را رعایت کنند و از پوشیدن لباس‌های زننده و نامتعارف پرهیز کنند چراکه این حق مردم است تا در یک محیط سالم زندگی کنند.
آیا گشت ارشاد به همین روال ادامه پیدا می‌کند و یا اینکه شاهد تغییراتی در عملکرد آنها هستیم؟
مردم بارها به پلیس معترض بودند که چرا با افرادی که در حوزه حجاب ناهنجاری در جامعه به وجود آورده‌اند برخورد نمی‌کنید چراکه مردم معتقد هستند حرمت زن اسلامی شکسته می‌شود. کار پلیس مبنای قانونی دارد و نمی‌توانیم فراتر از قانون کاری را انجام دهیم؛ در قانون موضوع کشف حجاب به عنوان یک جرم شناخته شده است، کشف حجاب یک جرم مشهود هست و پلیس وظیفه دارد با آن برخورد کند.
به همین منظور گشت ارشاد در وهله اول با نگاه ایجابی با افرادی که اقدام به کشف حجاب کرده‌اند برخورد می‌کند و در صورت عدم تمکین بر مبنای قانون با فرد برخورد می‌شود و کاری فراتر از قانون انجام نمی‌دهد. گشت ارشاد همراه مردم است و شیوه کارشان هم اول تذکر و بعد برخورد قانونی است.
منبع: مهرمنبع: جنوب نیوز
کلیدواژه: فرماندهی کل انتظامی پلیس امنیت اقتصادی شناسایی و دستگیر نظم و امنیت قانون گذار اعلان قرمز گشت ارشاد بر عهده بر اساس
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jonoubnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جنوب نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۳۹۲۴۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آیا فرشتگان می توانند کاری غیر از عبادت را در پیش گیرند؟
خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه: پاسخ به این پرسش مهم که «انسانیت انسان در چیست» می‌توان روشن کننده این باشد که چه چیزی حقیقت انسان است. انسانیت انسان به روح او است. شکی نیست که قرآن انسان را مرکّب از روح و بدن می‌داند. حقیقت روح چیزی غیر از بدن است و تا آن نباشد انسان به وجود نمی‌آید.پس هر چیزی که کمال برای روح باشد، کمال انسانی محسوب می‌شود.مرز بین انسان و حیوان زمانی ترسیم می‌شود که پای تعهد در کار بیاید و انسان بنا بگذارد که آگاهانه کاری را انجام دهد یا از انجام کاری خودداری کند و برای رفتارهای خود مقررات و ضوابطی داشته باشد. البته چگونگی وضع مقررات و نحوه اجرای آنها بحث دیگری است؛ اصل مسأله این است که انسان یا مقررات، ضوابط، ارزش‌ها، و حلال و حرام را بپذیرد، و یا بخواهد از هر قید و بندی آزاد و یله باشد و هر گونه که خواست، رفتار کند. اینجاست که باید و نباید، و خوب و بد پیدا می‌شود. کاری که موجب کمال می‌شود، خوب است و باید انجام شود و کاری که موجب نقص می‌شود، بد است و نباید انجام شود.
«صبر» یعنی مقاومت در مقابل انگیزه و عاملی که انسان را به جهتی غیر از کمال دعوت می‌کند؛ ما هم انسان و خواهان کمال خود هستیم؛ کمال ما نیز در سایه انتخاب راه صحیح حاصل می‌شود که لازمه آن مقاومت در برابر عوامل بازدارنده از کمال است؛ بنا بر این اگر ما می‌خواهیم انسان باشیم و به مقام خلیفة‌اللهی و قرب الهی برسیم و گل سر سبد آفرینش بشویم، باید حد و مرزها را بشناسیم، بایدها و نبایدها را بدانیم، مقررات و ضوابط را بپذیریم و در چارچوب آنها رفتار کنیم و در برابر آنچه ما را از این مسیر منحرف می‌کند، مقاومت کنیم. آنچه پیش‌رو دارید گزیده‌ای از سخنان آیت‌الله مصباح‌یزدی در این خصوص در دفتر مقام معظم رهبری است که در تاریخ ۱۳۹۲/۰۴/۲۱، مطابق با سوم رمضان ۱۴۳۴ ایراد فرموده‌اند. قسمت دوم این سلسله مطلب، تقدیم نگاه‌تان می‌شود:
در مطلب گذشته درباره مفهوم «صبر» و انواع آن مطالبی بیان شد و نتیجه گرفتیم که با توجه به کاربردهای «صبر» در قرآن کریم، روایات شریفه و کتب اخلاقی می‌توانیم آن را به مقاومت در مقابل عامل درونی مثل شهوت یا غضب، یا بیرونی مثل مصیبت‌ها و بلایا که انسان را به راه نادرستی سوق می‌دهد، تفسیر کنیم. بر این اساس نزدیک‌ترین مفهوم به «صبر» مفهوم مقاومت و پایداری است.
چرایی «صبر»
در اینجا به طور طبیعی این سوال مطرح می‌شود که چرا انسان باید در زندگی صبر داشته باشد؟ اگر صبر نداشته باشیم چه می‌شود؟ تأکیدات فراوان قرآن کریم و روایات بر این مسأله، مخصوصاً در سوره عصر که انسان بدون صبر را در خسران معرفی می‌کند، برای چیست؟ مگر با نداشتن صبر چه مشکلی پیش می‌آید که انسان به خسران مبتلا می‌شود و سعادتش از بین می‌رود؟ این سوالات درباره هر یک از اقسام صبر هم به صورت جداگانه قابل طرح است که پاسخ‌های متناسب با خود را دارد؛ اما تبیین ضرورت «صبر» با مفهوم عامش که تقریباً مساوی با مقاومت است، مبتنی بر مقدمه‌ای است که از انسان‌شناسی اسلامی استفاده می‌شود.
بازگشت این سوالات به این مسأله در فلسفه اخلاق است که ملاک تقسیم کارها به خوبی و بدی، وجوب و حرمت، و باید و نباید چیست؟ جوابی که با استفاده از منابع اسلامی می‌توان به این سوال داد این است که باید و نباید، و خوب یا بد بودن یک رفتار در ارتباط با کمال انسان مطرح می‌شود. هر امری که در جهت تکامل انسان قرار گیرد و او را برای پیمودن مراحل تکامل کمک کند، خوب است و هر امری که او را از این مسیر باز بدارد، بد است. پس برای اینکه بدانیم چه کارهایی را باید انجام دهیم و از چه کارهایی باید پرهیز کنیم، یا به تعبیر دیگر چه کاری خوب و چه کاری بد است، باید ببینیم تأثیر آن در کمال انسان چیست. بر همین اساس پاسخ این سوال که چرا باید صبر کنیم این است که این رفتار در جهت تکامل انسان مؤثر است و بدون آن برای انسان تکامل حاصل نمی‌شود.
سوال دیگری که در اینجا مطرح می‌شود این است که چگونه تکامل انسان مرهون مقاومت در مقابل بعضی عوامل است و به چه دلیل می‌گوییم انسان بدون صبر و شکیبایی، یا مقاومت و پایداری به تکامل نمی‌رسد؟ پاسخ این سوال را نیز می‌توانیم از نظریه دیگری در فلسفه اخلاق که مبتنی بر انسان‌شناسی اسلامی است، به دست آوریم. ما ابتدا باید ببینیم انسان چگونه موجودی است، ابعاد وجودی او چیست، کمال انسانی یعنی چه و انسان چگونه به آن می‌رسد، تا پس از آن بتوانیم تأثیر کارها و رفتارها را در مسیر تکامل بفهمیم و بر اساس آن خوب یا بد بودن آنها را تشخیص دهیم.
اختیار؛ زمینه‌ساز کمال و سعادت
بررسی این مسایل و پاسخ به آنها بحث مفصلی را می‌طلبد که در حوصله این مطالب نمی‌گنجد. لذا بحث درباره این مقدمات را به محل خود واگذار کرده، به عنوان اصل موضوع می‌پذیریم که کمال انسان در سایه رفتار اختیاری‌اش حاصل می‌شود. این اصل را به زبان شرع می‌توان این‌گونه عنوان کرد که آنچه موجب ثواب اخروی و سعادت ابدی می‌شود و خلود در بهشت را در پی دارد رفتاری است که از اختیار انسان سرچشمه بگیرد و اگر کاری صرفاً از روی جبر انجام گیرد، ثواب و عقاب، و بهشت و جهنم بر آن مترتب نمی‌شود. مثلاً یک مجنون مادرزاد که همه رفتارهایش ناخواسته و غیر ارادی است، را نه به بهشت می‌برند و نه در جهنم می‌اندازند؛ چون کارهای او غیر اختیاری و جنون‌آمیز بوده و مستوجب ثواب و عقاب نیست. پس تکامل انسان و آنچه در ادبیات شرع موجب ثواب و عقاب می‌شود، رفتاری است که از اختیار ناشی شود. البته شرایط اختیار در همه افراد یکسان نیست و هر کس به همان میزانی که امکان انتخاب برایش فراهم است، مسؤولیت دارد؛ اگر به مسوولیت خود عمل کند، به او پاداش داده می‌شود و در برابر مخالفت با آن هم عذاب می‌شود. مسوولیت همه انسان‌ها هم در یک حد نیست. تکلیف انبیا و اولیای خدا خیلی سنگین‌تر از دیگران است؛ هم‌چنان‌که تکلیف علما سنگین‌تر از جهال است؛ حتی بر اساس بعضی از آیات قرآن کریم تکلیف منسوبین به پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله با دیگران متفاوت است. «یَا نِسَاءَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِّنَ النِّسَاء إِنِ اتَّقَیْتُنَّ. ۱» بر اساس این آیه تکلیف همسران پیامبر با خانم‌های دیگر تفاوت دارد؛ چون انتساب ایشان به آن حضرت موقعیتی را برایشان ایجاد می‌کند که تکلیف سنگین‌تری را اقتضا می‌کند. اگر آنها تکلیف خود را درست انجام دهند، ثواب بیشتری خواهند برد و اگر تخلف و عصیان کنند، گناهشان نیز مضاعف می‌شود.
پس تکامل انسان در سایه اعمال اختیاری اوست. به تعبیر دیگر انسان دایماً بر سر دو راهی قرار دارد؛ چون انتخاب در جایی ممکن است که گزینه‌های متعدد وجود داشته باشد. اما انتخاب یکی از گزینه‌ها چگونه صورت می‌گیرد؟ انسان برای انتخاب یکی از راه‌ها نیازمند انگیزه‌ای است که موجب ترجیح آن بر راه‌های دیگر شود. شخصی را فرض کنید که بین نشستن در خانه و تماشای تلویزیون، و حضور در این جلسه مردد است. چه عاملی موجب می‌شود که این شخص نشستن در خانه را رها کند و در این مجلس حاضر شود؟ هر یک از این دو گزینه جاذبه‌ای دارد که شخص را به سمت گزینه مربوط به خود دعوت می‌کند و این شخص با انتخاب یکی از آنها در مقابل جاذبه گزینه دیگر مقاومت می‌کند؛ عاملی انسان را به لذت مادی می‌خواند و عامل دیگر او را به مسجد و عبادت دعوت می‌کند. کسی که عبادت را ترجیح می‌دهد، در مقابل عامل دیگر مقاومت، و به تعبیر دیگر صبر می‌کند.
بنابراین انسان برای رسیدن به کمال و سعادت باید از بین راه‌های مختلفی که پیش روی اوست و هر یک جاذبه خود را دارد، مسیری را انتخاب کند که او را به سعادت می‌رساند و این امر در گرو انتخاب صحیح است. روشن است که انتخاب یکی از راه‌ها همراه با مقاومت در برابر جاذبه گزینه‌های دیگر است؛ و چه بسا این جاذبه‌ها قوی‌تر از جاذبه مسیر منتخب هم باشد. انسان با مقاومت، خویشتن‌داری و کنترل خود در برابر جاذبه‌های راه غلط می‌تواند مسیر صحیح را برود و مستحق پاداش اخروی و قرب الهی شود. اما اگر عوامل مختلفی در کار نباشد که هر یک از آنها شخص را به راهی سوق دهد و به تعبیر دیگر زمینه اختیار و انتخاب فراهم نباشد، رفتار انسان هم ثواب و عقاب، و تکامل را در پی نخواهد داشت؛ چون راهی که او رفته، حتی اگر راه خوبی هم باشد، از پیش تعیین شده بوده و موجب پاداش یا عذاب نمی‌شود. همان‌گونه که فرشتگان راهی غیر از عبادت در پیش رو ندارند، لذتی غیر از آن برایشان وجود ندارد و اصلاً میل به گناه و همچنین ابزار آن را ندارند؛ تنها کاری که از آنها ساخته است عبادت و تسبیح خدا است؛ «یُسَبِّحُونَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ لَا یَفْتُرُونَ؛ ۲» «یُسَبِّحُونَ لَهُ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ وَ هُمْ لا یَسْأَمُون؛ ۳» نه از تسبیح خدا خسته می‌شوند و نه ملالی پیدا می‌کنند. در بعضی روایات نیز گفته شده: «وَ جَعَلَ طَعَامَهُمُ التَّسْبِیحَ وَ التَّهْلِیلَ وَ التَّقْدِیس؛ ۴ خوراک ملائکه تسبیح، تهلیل و تقدیس خداوند است.» هم‌چنان‌که ما با غذا خوردن زنده‌ایم و از آن لذت می‌بریم، آنها هم به گونه‌ای آفریده شده‌اند که اگر خدا را تسبیح نکنند، گویا حیات ندارند.
خدای متعال این مزیت را در بین همه موجودات و مخلوقات فقط به انسان داده که خود او مسیرش را انتخاب کند و به واسطه همین مزیت است که استعداد خلیفة‌اللهی را یافته است. لازمه این امر هم وجود راه‌های متفاوت با جاذبه‌های مختلف است تا انسان بتواند از بین آنها یکی را انتخاب کند و این امر مقاومت در برابر جاذبه‌های دیگر را می‌طلبد. کسی که از صبح تا شب کار کرده و آخر شب با تنی خسته به بستر رفته، برای چنین کسی ترک خواب و استراحت، و نافله شب خواندن دشوار است و انگیزه‌ای قوی لازم است که بتواند در برابر جاذبه خواب خوش مقاومت کند و به جمع کسانی بپیوندد که «تَتَجَافَی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا. ۵»
پس انسان برای رسیدن به کمال باید در مقابل عواملی مثل تنبلی، شهوت، غضب، مقام‌پرستی، جاه‌طلبی و مانند آن مقاومت کند تا بتواند راه صحیحی را که شناخته بپیماید. اما اگر تسلیم این عوامل شد، چه می‌شود؟ برخی افراد یله و رها هستند؛ هیچ تعهد و مسؤولیتی را نمی‌پذیرند و بنای مقاومت در برابر عواملی که آنها را از کمال بازمی‌دارد، ندارند؛ این، همان فرهنگ اباحی‌گری است که برخی به آن افتخار می‌کنند؛ فرهنگی که امروزه با عنوان لیبرالیسم بر دنیا غلبه دارد؛ هر کس، هر گونه خواست، رفتار کند؛ البته مواردی که برای دیگران ایجاد مزاحمت کند را استثنا می‌کنند؛ ولی منظورشان عمدتاً مزاحمت برای دست‌های پشت پرده سیاست است. حتی مکاتبی پیدا شده که بنای آنها بر زیر پا گذاشتن و شکستن ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی و نپذیرفتن هیچ قید و شرطی است و این امر را برای خود افتخار می‌دانند. قرآن کریم درباره رفتار این افراد می‌فرماید: «بَلْ یُرِیدُ الْإِنسَانُ لِیَفْجُرَ أَمَامَهُ؛ ۶ خواسته آدمیزاد این است که بی‌بند و بار باشد؛» و آنها را مثل چارپایان چنین توصیف می‌کند: «ذَرْهُمْ یَأْکُلُواْ وَیَتَمَتَّعُواْ وَیُلْهِهِمُ الأَمَلُ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ؛ ۷» یعنی کسانی که شیوه زندگی آنها این چنین، و هدف زندگی و مبنای تفکرشان این است، چنین کسانی انسان محسوب نمی‌شوند؛ بگذار آنها بخورند و بچرند و خوش باشند؛ یک روزی خواهند فهمید! در آیه دیگری صریحاً می‌فرماید: «إِنْ هُمْ إِلَّا کَالْأَنْعَامِ؛ ۸ اینان چیزی جز همانند چارپایان نیستند.»
«صبر»؛ جوهره انسانیت
مرز بین انسان و حیوان زمانی ترسیم می‌شود که پای تعهد در کار بیاید و انسان بنا بگذارد که آگاهانه کاری را انجام دهد یا از انجام کاری خودداری کند و برای رفتارهای خود مقررات و ضوابطی داشته باشد. البته چگونگی وضع مقررات و نحوه اجرای آنها بحث دیگری است؛ اصل مسأله این است که انسان یا مقررات، ضوابط، ارزش‌ها، و حلال و حرام را بپذیرد، و یا بخواهد از هر قید و بندی آزاد و یله باشد و هر گونه که خواست، رفتار کند. این جاست که باید و نباید، و خوب و بد پیدا می‌شود. کاری که موجب کمال می‌شود، خوب است و باید انجام شود و کاری که موجب نقص می‌شود، بد است و نباید انجام شود.
پس جواب این سوال که چرا باید صبر کنیم، از اینجا به دست می‌آید که «صبر» یعنی مقاومت در مقابل انگیزه و عاملی که انسان را به جهتی غیر از کمال دعوت می‌کند؛ ما هم انسان و خواهان کمال خود هستیم؛ کمال ما نیز در سایه انتخاب راه صحیح حاصل می‌شود که لازمه آن مقاومت در برابر عوامل بازدارنده از کمال است؛ بنا بر این اگر ما می‌خواهیم انسان باشیم و به مقام خلیفة‌اللهی و قرب الهی برسیم و گل سر سبد آفرینش بشویم، باید حد و مرزها را بشناسیم، بایدها و نبایدها را بدانیم، مقررات و ضوابط را بپذیریم و در چارچوب آنها رفتار کنیم و در برابر آنچه ما را از این مسیر منحرف می‌کند، مقاومت کنیم.
البته گفتیم با توجه به مضمون روایات، صبر و مقاومت لااقل در سه شکل ظهور پیدا می‌کند و سوال از ضرورت صبر درباره هر یک، جداگانه مطرح می‌شود؛ ولی جواب کلی این سوال این است که «صبر» به یک معنا جوهره انسانیت است. فرد بی‌بند و بار کسی است که هیچ مقاومتی در مقابل هیچ عاملی نداشته باشد. چنین کسی باطناً انسان نیست. امیرالمؤمنین در نهج‌البلاغه درباره چنین افرادی می‌فرماید: «الصُّورَةُ صُورَةُ إِنْسَانٍ وَ الْقَلْبُ قَلْبُ حَیَوَان. ۹» روشن است که فطرت ما نمی‌پذیرد در شمار چارپایان باشیم. اگر نمی‌خواهیم چنین باشیم، چه باید بکنیم؟ ان‌شاءالله اگر فرصتی شد بعضی از پاسخ‌های جزئی این سوال را که اهمیت بیشتری دارد و در قرآن و روایات مورد تأکید واقع شده، عرض می‌کنیم؛ اما جواب کلی این است که ابتدا ما باید شناخت صحیحی از خودمان، مسیر زندگی‌مان، عاقبت کارمان، هدف آفرینش‌مان و راه سعادت و شقاوت‌مان پیدا کنیم. باید بدانیم واقعاً چه هستیم، برای چه خلق شده‌ایم، به چه مقاماتی می‌توانیم برسیم، و ارزش آنچه می‌توانیم به دست آوریم، چه‌قدر است؟ بد نیست مقایسه‌ای بین بعضی از خواسته‌های دنیا با خواسته‌های معنوی داشته باشیم تا ببینیم آیا ارزش خواسته‌های دنیایی ما به اندازه‌ای هست که ده‌ها سال برای آنها زحمت بکشیم؟ این رفتار همه ما است، اما به آن توجه نداریم.
«صبر» باید سر تا پای زندگی ما را در بر بگیرد
در دوران مدرسه برای تشویق کودک به درس خواندن به او می‌گویند: درس بخوان تا در آینده دکتر یا مهندس بشوی و درآمد خوبی داشته باشی یا به پست و مقامی برسی. نزدیک سن تکلیف در گوشش می‌خوانند که اگر می‌خواهی همسر خوبی داشته باشی، یا با فلان خانواده وصلت کنی، باید تحصیلات عالی‌تری داشته باشی. این کودک یا نوجوان سال‌ها زحمت می‌کشد و شبانه‌روز تلاش می‌کند تا در کنکور قبول شود، به دانشگاه برود، مدرک بگیرد، و شغلی پیدا کند تا بتواند فلان همسر را اختیار کند. با اینکه معلوم نیست به این هدف برسد، یا نه؛ و اگر رسید، این زندگی چه‌قدر برای او سعادت‌بخش باشد. چندین سال زحمت و مشقت، برای رسیدن به چه اهدافی! همه عمرمان برای رسیدن به چیزهایی صرف می‌شود که در همین دنیا ممکن است نصیب‌مان بشود. گاهی شصت سال زحمت کشیده‌ایم و به سختی و مرارت گذرانده‌ایم به این امید که اگر ده سال دیگر زنده ماندیم، آن ده سال را خوش باشیم! این همه فعالیت برای دستیابی به خوشی‌هایی در همین عالم! اما اگر خوشی‌هایی باشد که از لحاظ کیفیت با خوشی‌های این دنیا قابل مقایسه نباشد و از نظر کمیت هم بی‌پایان باشد، برای آنها چه‌قدر باید زحمت بکشیم؟
اگر درست فکر کنیم، می‌فهمیم که «صبر» باید سر تا پای زندگی ما را در بر بگیرد؛ یعنی ما هر لحظه باید در مقابل عامل مخالف مقاومت کنیم؛ عاملی که چشم ما را به این سو و آن سو می‌کشاند، گوش ما را به شنیدن هر صدایی وا می‌دارد، زبان ما را به گفتن هر کلامی می‌چرخاند و دست و پای ما را به هر رفتاری وا می‌دارد. تمام اندام ما دایماً باید تحت کنترل و در سیطره صبر باشد. پس «صبر» را با معنای عامی که گفته شد و مورد تأیید روایات هم هست، می‌توانیم جوهره انسانیت بنامیم.
تا زمانی که در انسان انگیزه‌ای قوی برای رسیدن به کمال و سعادت حقیقی پیدا نشود، رفتارش تغییر چندانی نمی‌کند؛ البته ممکن است بعضی عوامل تأثیرات موقتی در رفتار او داشته باشد؛ ولی اغلب آنها محدود و موقت است و در عمق روحش اثر نمی‌گذارد و مثل امواجی است که روی آب پدید می‌آید و سریع از بین می‌رود. برای تأثیرپذیری عمیق باید فکر انسان، نگاهش به هستی و به خودش و ارتباطش با خدا تغییر کند. در چنین صورتی انسان به راحتی می‌تواند در مقابل خواسته‌های شیطانی مقاومت کند و صبور باشد. وقتی چنین زمینه‌ای در شخص پیدا شد و در رفتارش ظهور پیدا کرد از انوار موجود هستی هم بهتر استفاده می‌کند و در هر لحظه از انوار ذات مقدس الهی که از مجاری خاص به عالم ریزش می‌کند، بهره‌مند می‌شود. چنین کسی می‌فهمد: إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَاتٍ لِّکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ. اما کسانی که خیلی مقید نیستند و به تعبیر دیگر دلشان نورانی نیست و قلبشان صفا ندارد و ظلمانی است، از این آیات چیزی نمی‌فهمند؛ چون این آیات برای کسانی است که صَبَّارٍ شَکُورٍ باشند؛ کسانی می‌توانند از این نشانه‌ها استفاده کنند که ملکه صبر و ملکه شکر در آنها به وجود آمده باشد؛ خود را در چارچوبی محدود کرده باشند؛ مرزهایی برای زندگی‌شان تعیین کرده باشند و به آنها مقید باشند. پس باید تلاش‌مان این باشد که بیشتر یاد بگیریم که چه کارهایی را باید انجام داد و به آموخته‌های خود هم پایبند باشیم؛ نه اینکه بعد از یاد گرفتن بگوییم: ما اگر واجباتمان را هم انجام بدهیم، کلاه‌مان را به عرش می‌اندازیم!
۱. احزاب (۳۳)، ۳۲.
۲. انبیا (۲۱)، ۲۰.
۳. فصلت (۴۱)، ۳۸.
۴. بحارالانوار، ج ۵۴، ص ۹۲.
۵. سجده (۳۲)، ۱۶.
۶. قیامت (۷۵)، ۵.
۷. حجر (۱۵)، ۳.
۸. فرقان (۲۵)، ۴۴.
۹. نهج‌البلاغه، ص ۱۱۹، خطبه ۸۷.
کد خبر 6083307
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟